Za³o¿enie stowarzyszenia, spó³dzielni socjalnej czy centrum integracji spo³ecznej to zajêcie dla ludzi zdecydowanych i zdeterminowanych. Te cechy mog¹ siê przydaÌ w nieuchronnym zderzeniu z biurokracj¹
Elegancki pensjonat U Pana Cogito na krakowskim PodgĂłrzu odwiedza rocznie okoÂło 2,5 tys. turystĂłw. W sezonie zajĂŞte sÂą prawie wszystkie z 34 pokojĂłw. TuryÂści przeglÂądajÂący stronĂŞ internetowÂą kameralnego hoteliku rzadko zwracajÂą uwagĂŞ na napis na stronie internetowej pensjonatu: ”Wszystkie zyski z naszej dziaÂłalnoÂści przeznaczamy na rehabilitacjĂŞ osĂłb niepeÂłnosprawnych”.
Umieszczono go tam, poniewaÂż U Pana Cogito jest zakÂładem aktywnoÂści zawodowej prowadzonym przez Stowarzyszenie Rodzin Zdrowie Psychiczne – pracĂŞ tam znalazÂło 21 osĂłb po kryzysach psychicznych. Sam pomysÂł pensjonatu powstaÂł w gÂłowach czÂłonkĂłw stowarzyszenia i wÂładz samorzÂądowych pod koniec lat 90. W Edynburgu zobaczyli Dom GoÂścinny, w ktĂłrym pracowaÂły osoby z zaburzeniami psychicznymi. Drzwi U Pana Cogito otworzyÂły siĂŞ dla turystĂłw w 2003 roku. Jedna z pracownic przyznaÂła: – Gdy znalazÂłam tu pracĂŞ, zyskaÂłam autorytet w domu. Przez lata choroby staÂłam siĂŞ osobÂą zaniedbanÂą, wci¹¿ utyskujÂącÂą, tutaj zmieniÂłam sylwetkĂŞ, straciÂłam na wadze, stanĂŞÂłam na nogi.

Pensjonat jest jedn¹ z kilkuset firm ekonomii spo³ecznej dzia³aj¹cych w Polsce. W takich przedsiêwziêciach prowadzonych przez organizacje pozarz¹dowe, stowarzyszenia, spó³dzielnie socjalne pracuje ponad 60 tys. osób. Ca³y sektor ekonomii spo³ecznej w Polsce to ponad pó³ miliona miejsc pracy, wiêkszoœÌ tworz¹ jednak spó³dzielnie pracy.

Powstaj¹ one najczêœciej, gdy lokalne spo³ecznoœci zdaj¹ sobie sprawê z tego, i¿ musz¹ jakoœ sobie poradziÌ z okreœlonymi problemami spo³ecznymi. Najczêœciej jest to d³ugotrwa³e bezrobocie, niepe³nosprawnoœÌ czy bezdomnoœÌ. Tak¿e wtedy, gdy niektórzy dosyÌ maj¹ biernoœci. Niekiedy s¹ to sami bezrobotni czy mieszkaùcy, innym razem samorz¹d.

Szkoda szkoÂły na zmarnowanie


Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi SokoÂłowo w woj. kujawsko-pomorskim zaÂłoÂżyli nauczyciele z maÂłej szkoÂły wiejskiej, gdy jÂą zamkniĂŞto. By utrzymaĂŚ szko³ê, prowadzÂą takÂże sklep spoÂżywczy, a przez dwa lata prowadzili ma³¹ karczmĂŞ. – Gdy zakÂładaliÂśmy stowarzyszenie, myÂśleliÂśmy o dwĂłch celach – tÂłumaczy jego prezes MikoÂłaj Gassen–Piekarski, nauczyciel z SokoÂłowa. – ChcieliÂśmy zachowaĂŚ miejsca pracy, ale teÂż Âżal nam byÂło naszej szkoÂły. Przez wiele lat staraliÂśmy siĂŞ nadaĂŚ jej jakiÂś charakter i nie chcieliÂśmy, by to poszÂło na marne. I udaÂło siĂŞ.

ZaÂłoÂżycielki Spó³dzielni Socjalnej 50+ z Gdyni poznaÂły siĂŞ i zaprzyjaÂźniÂły podczas choroby. NaleÂżaÂły do gdyĂąskiego Stowarzyszenia Amazonek. Po trzech latach znajomoÂści postanowiÂły zaÂłoÂżyĂŚ spó³dzielniĂŞ socjalnÂą, ktĂłra daÂłaby im pracĂŞ i byÂła jednoczeÂśnie rodzajem terapii. Przed zaÂłoÂżeniem spó³dzielni dwie z nich byÂły bezrobotne, a trzy – poszukujÂące pracy, tzn. miaÂły rentĂŞ albo wczeÂśniejszÂą emeryturĂŞ, ale chciaÂły pracowaĂŚ. Dwie byÂły ksiĂŞgowymi, dwie – inÂżynierami, jedna – laborantkÂą. WczeÂśniej uczestniczyÂły w programie ”Gotowi do pracy” zorganizowanym w celu aktywizacji zawodowej osĂłb niepeÂłnosprawnych. Spó³dzielnia Âświadczy dziÂś przede wszystkim usÂługi opiekuĂącze dla ludzi chorych i starszych.

Rygorystyczne przepisy

PomysÂłodawcÂą Spó³dzielni Socjalno-UsÂługowo-Handlowo-Produkcyjnej w Byczynie (woj. opolskie) ÂświadczÂącej usÂługi budowlano-remontowe jest burmistrz gminy Ryszard GrĂźner. Cztery lata temu zarejestrowaÂło jÂą 15 dÂługotrwale bezrobotnych. Spó³dzielnia nie tylko startuje w rynkowych przetargach, ale takÂże jest podwykonawcÂą w programie rewitalizacji starego rodzinnego miasteczka, a ponadto koĂączy wÂłaÂśnie budowĂŞ ”Âśredniowiecznego grodu rycerskiego”, czyli drewnianego grodu stylizowanego na Âśredniowieczny, gdzie odbywaĂŚ siĂŞ majÂą turnieje rycerskie. Prowadzi rĂłwnieÂż warsztaty i kursy nauki zawodu dla innych bezrobotnych.

Gdy spó³dzielnia powstawa³a w 2005 r., potrzebna by³a dotacja z PUP w Kluczborku na utworzenie miejsc pracy. Urz¹d za¿yczy³ sobie porêczenia. Burmistrz przekona³ radê miasta, by uchwali³a porêczenie dla wszystkich cz³onków grupy za³o¿ycielskiej, i w ten sposób spó³dzielnia uzyska³a dotacjê w wysokoœci 115 tys. z³. Za to spó³dzielcy zakupili maszyny i sprzêt do prac remontowo-budowlanych, m.in. ci¹gnik, samochód dostawczy, rusztowanie, narzêdzia. Oprócz tego uzyskali grant w wysokoœci 15 tys. z³ z Regionalnego Funduszu Ekonomii Spo³ecznej.

Ale nie wszystkim tak siê udaje. W podkarpackiej wiejskiej gminie Bircza 15 bezrobotnych kobiet dwa lata temu za³o¿y³o spó³dzielniê socjaln¹.

– NiektĂłre z nas byÂły bez pracy naprawdĂŞ dÂługo, bo szeœÌ, siedem lat – opowiada Aleksandra Ryzner, przewodniczÂąca spó³dzielni. PostanowiÂły, Âże bĂŞdÂą siĂŞ zajmowaÂły kateringiem i produkcjÂą lokalnych tradycyjnych wyrobĂłw spoÂżywczych. Niestety, na razie udaje im siĂŞ realizowaĂŚ tylko czêœÌ zamierzeĂą.

– Drugi rok czekamy na pomoc z powiatowego urzĂŞdu pracy – opowiada pani Aleksandra. – ZwrĂłciÂłyÂśmy siĂŞ o dotacjĂŞ na wkÂład czÂłonkowski, to pozwoliÂłoby nam ruszyĂŚ z inwestycjami. Niestety, urzÂąd za¿¹daÂł zabezpieczenia w formie porĂŞczeĂą od dwĂłch osĂłb dla kaÂżdej z

15 cz³onkiù spó³dzielni. Postawi³ przy tym warunki. Musz¹ to byÌ osoby zatrudnione na podstawie sta³ej umowy o pracê. Nie powinny to byÌ osoby prowadz¹ce dzia³alnoœÌ gospodarcz¹, a jeœli ju¿, to z miesiêcznym przeciêtnym zyskiem 1500 z³ brutto. O takie w naszej rolniczej gminie naprawdê trudno.

Panie prowadzÂą z PUP rozmowy. ZaproponowaÂły inne formy zabezpieczenia, urzÂąd zgodziÂł siĂŞ na... zabezpieczenie na majÂątku trwaÂłym, czyli na nieruchomoÂściach. – Ale przecieÂż my nic nie mamy – podkreÂśla szefowa spó³dzielni.

Liczy siĂŞ pomysÂł


– NajwaÂżniejsza jest nasza przedsiĂŞbiorczoœÌ – mĂłwi Zbyszko Siewkowski, szef Centrum Integracji SpoÂłecznej PiÂątkowo (dzielnicy Poznania). Przyznaje, Âże z duÂżym dystansem myÂśli o pozyskiwaniu pieniĂŞdzy unijnych. Stara siĂŞ, by CIS i wywodzÂąca siĂŞ z niego Spó³dzielnia Socjalna Tajemniczy OgrĂłd utrzymywaÂły siĂŞ same. Centrum powstaÂło w 2006 r. Wielu mieszkaĂącĂłw tej 50-tysiĂŞcznej dzielnicy-blokowiska miaÂło kÂłopoty z pÂłaceniem czynszu, kilkadziesiÂąt rodzin miaÂło juÂż wyroki eksmisyjne. WiĂŞkszoœÌ z nich nie miaÂła pracy albo dostawaÂła minimalne wynagrodzenie.

PoznaĂąskiej Spó³dzielni Mieszkaniowej brakowaÂło juÂż 5 mln zÂł z tytuÂłu niezapÂłaconych czynszĂłw. WymyÂśliÂła sposĂłb na aktywizacjĂŞ swoich mieszkaĂącĂłw. Partnerem stowarzyszenia i spó³dzielni zostaÂły Miejski OÂśrodek Pomocy SpoÂłecznej oraz SzkoÂła Podstawowa nr 15, ktĂłra udostĂŞpniÂła przyszÂłemu CIS pomieszczenia. W CIS dziaÂłajÂą warsztaty: budowlany, ogrodniczy, gastronomiczny, opieki nad osobÂą niepeÂłnosprawnÂą, sÂą takÂże wykÂłady z przedsiĂŞbiorczoÂści, metod aktywnego poszukiwania pracy oraz kurs komputerowy. ZaÂłoÂżyli spó³dzielniĂŞ ogrodniczÂą, zastanawiajÂą siĂŞ nad stworzeniem kolejnej: rekodzieÂła artystycznego. – Ale idzie niemrawo – przyznaje Zbyszko Siewkowski.

Niekiedy organizacje decydujÂą siĂŞ na doœÌ ryzykowne przedsiĂŞwziĂŞcia. Nidzicka Fundacja Rozwoju NIDA wymyÂśliÂła i zorganizowaÂła ”garncarskÂą wioskĂŞ”. MieszkaĂący mazurskiej miejscowoÂści Kamionka na nowo specjalizujÂą siĂŞ w garncarstwie, kowalstwie artystycznym czy produkcji papieru czerpanego. W KoszaliĂąskiem od kilku lat istnieje ”wioska hobbitĂłw”.

– Ludzie juÂż siĂŞ nie wstydzÂą, Âże pracujÂą w spó³dzielni socjalnej. Zrozumieli, Âże to dobra alternatywa dla bezrobocia. Dostajemy ostatnio coraz wiĂŞcej pytaĂą od osĂłb, ktĂłre sÂą zainteresowane przystÂąpieniem do spó³dzielni – przyznaje Zbyszko Siewkowski.

Gdzie szukaĂŚ informacji o dotacjach


www.ppwow.gov.pl – strona poakcesyjnego programu wsparcia obszarĂłw wiejskich: w zakÂładce „szukamy funduszy” znajdujÂą siĂŞ strony internetowe z informacjami o dotacjach i programach z UE, budÂżetu i samorzÂądĂłw.

www.ekonomiczniejsza.pl – kompendium wiedzy na temat ekonomii spoÂłecznej, przykÂłady dziaÂłajÂących stowarzyszeĂą, spó³dzielni socjalnych i innych podmiotĂłw, informacje o zasadach finansowania, o przepisach prawnych, szkoleniach.

www.bezrobocie.org.pl – w zakÂładce „konkursy grantowe” opis ÂźrĂłdeÂł finansowania dziaÂłaĂą na rynku pracy.

www.ngo.pl – portal organizacji pozarzÂądowych.

www.funduszeeuropejskie.gov.pl – w dziale „poradnik beneficjenta” wyszukiwarka ÂśrodkĂłw na konkretne projekty, po przejÂściu kolejnych ekranĂłw zawierajÂących kategorie (region dziaÂłania, dziedzina dziaÂłania, typ beneficjenta) na ekranie monitora wyÂświetla siĂŞ wynik – czyli lista dziaÂłaĂą/poddziaÂłaĂą w ramach programĂłw krajowych i regionalnych, z ktĂłrych moÂże skorzystaĂŚ potencjalny beneficjent – instytucja samorzÂądowa, fundacja, stowarzyszenie, firma itp.

www.nsro.ngo.pl – informacje o ogĂłlnopolskich sektorowych programach operacyjnych, o programach regionalnych oraz o programach europejskiej wspó³pracy regionalnej.

www.eu.ngo.pl – informacje dla organizacji pozarzÂądowych o pozyskiwaniu finansowania projektĂłw unijnych.

www.mos.gov.pl/2materialy_informacyjne/ … ndex.shtml – Ministerstwo ÂŚrodowiska przygotowaÂło przejrzysty i Âłatwy w obsÂłudze kurs e-learningowy dotyczÂący funduszy unijnych.

www.parp.gov.pl – portal PARP; w dziale „dofinansowanie” sÂą informacje o ró¿nych formach pomocy ze ÂśrodkĂłw UE oraz ÂśrodkĂłw wÂłasnych PARP.

WiĂŞcej przydatnych adresĂłw internetowych www.rp.pl/kryzys
http://www.rp.pl/artykul/9,282592_Bezcz … mania.html