Radioterapia
Radioterapia polega na wykorzystaniu promieniowania jonizującego - na przykład promieni Roentgena, gamma, radu czy kobaltu - do niszczenia komórek rakowych. Stosowanie napromieniania wymaga precyzyjnego ustalenia dawki i pola naświetlań, by zminimalizować uszkadzanie zdrowych tkanek. Jest to zadanie onkologów radioterapeutów.

Radioterapię dzieli się na teleradioterapię i brachyterapię. Czynnikiem różnicującym jest tutaj rodzaj stosowanego źródła promieniowania. W teleradioterapii wykorzystuje się wiązkę promieniowania z zewnątrz, natomiast brachyterapia polega na umieszczeniu źródła promieniowania bezpośrednio w guzie lub w jamie ciała w jego okolicy.

W niektórych przypadkach, jak na przykład w raku tarczycy, istnieje możliwość dożylnego lub doustnego podawania izotopów promieniotwórczych.

Oprócz leczenia radykalnego radioterapia znajduje też szerokie zastosowanie w leczeniu objawowym. Są to tak zwane napromieniania paliatywne, które stosuje się w przypadkach bardzo zaawansowanego procesu chorobowego. Mają one głównie na celu poprawę jakości życia chorych. Przykładowe, typowe wskazania do takiego leczenia to krwioplucie w raku płuc oraz owrzodzenia nowotworowe skóry.

Stosowanie radioterapii wiąże się, niestety, z występowaniem objawów ubocznych. Nie można ich uniknąć. Są wynikiem niszczącego działania promieniowania na zdrowe komórki organizmu. Nasilenie objawów ubocznych zależy przede wszystkim od zastosowanej dawki promieniowania. Bowiem nawet przy najmniejszych dawkach zostaje uszkodzony szpik kostny. Przy dawkach większych uszkodzeniu ulegają różne narządy wewnętrzne, przede wszystkim przewód pokarmowy. Przy dawkach skrajnie dużych - na szczęście niestosowanych już w lecznictwie - dochodziło do uszkodzenia układu mózgowo-naczyniowego.

Pierwsze symptomy szkodliwości promieniowania - takie jak nudności i wymioty, pojawiają się już po upływie od kilku godzin do kilku dni po naświetlaniu. Jest to tak zwany okres prodromalny. Po nim następuje trwający kilka dni lub tygodni okres utajenia. Charakteryzuje go brak objawów klinicznych przy toczącym się równocześnie procesie destrukcji szpiku kostnego. W obrazie krwi obwodowej następuje zmniejszenie liczby krwinek czerwonych i białych oraz płytek krwi. W tym czasie chory jest szczególnie narażony na infekcje. Po okresie utajenia rozwija się ostra choroba popromienna. Składa się na nią brak łaknienia, wysoka temperatura oraz gwałtowna biegunka, często z domieszką krwi. W najgorszym przypadku może dojść do wyniszczającego odwodnienia organizmu.
Na skórze w miejscu działania promieni jonizujących mogą wystąpić: rumień, martwica tkanek oraz owrzodzenia i przetoki.

Większość wymienionych skutków ubocznych ustępuje po zakończeniu leczenia, a prawidłowe komórki szybko się odradzają. Czas potrzebny na regenerację organizmu i odzyskanie sił zależy od ogólnego stanu zdrowia i rodzaju terapii stosowanej u danej osoby. Tak więc każdy pacjent w inny sposób będzie reagował na radioterapię.

Radioterapia to metoda leczenia za pomocą promieniowania jonizującego
Ze względu na sposób napromieniowania chorego dzielimy na 3 sposoby:
- teleterapia - napromieniowanie pacjenta z pewnej odległości z zastosowaniem przyspieszaczy liniowych i bomb kobaltowych
- brachyterapia - źródło promieniowania wprowadzane jest do naturalnych jam ciała np. nos, macica (środki dojamowe)
- radioterapia systemowa - radiojod do wypicia, leczenie np. raka tarczycy

Ze względu na zastosowanie od stanu chorego:
- radykalne - polega na tym, że chcemy chorego wyleczyć. Nowotwór może być uleczalny, np. rak regionu głowy, szyi
- po zabiegu operacyjnym - może być wznowa - doleczenie pacjenta promieniami, chory w bardzo złym stanie
- leczenie paliatywne - zahamowanie rozwoju choroby i zmniejszenie dolegliwości
- radioterapia objawowa - zmniejszenie dolegliwości bólowych w przypadku przerzutów do kości polegające na jednorazowym napromieniowaniu chorego. Nie obciąża pacjenta.

Radioterapia radykalna
Napromieniowanie pacjenta rozciągnięte w czasie. Promieniowanie może wywołać reakcję uboczne, mogą one wywołać martwicę a nawet doprowadzić do śmierci. Zastosowano więc dawkę odpowiednią, taką, która nie zaszkodzi i jest to sposób frakcjonowany. Podaje się w małych ilościach ale często. Dawka ta to dawka konwencjonalna do 20 Gy. Dawka całkowita uzależnia się od budowy nowotworu np. z tkanki ektodermy (skóra) dawka 60-66 Gy.
Nowotwór z tkanki mezenchemalnej - 3 mięsaki dawka 70-74-6 Gy.
Dawki te dotyczą leczenia radykalnego, takie leczenie trwa 6-7 tygodni

Radioterapia paliatywna
Leczenie krótsze, skrócenie leczenia, wysoka dawka frakcyjna. Dawka 3, 4 Gy
3 Gy - napromieniowanie chorego do dawki 3 Gy do 2 tygodni
4 Gy - 5 frakcji do 20 Gy
Podając dawkę frakcyjną jest ona silniejsza biologicznie i nie pogarsza stanu zdrowia.
Dawka 8 Gy w przypadku przerzutów do kości. Jeżeli dawki są wyższe ni wnoszą one lepszych efektów od 8 Gy.

Schemat leczenia i prowadzenia danych na pacjentach leczonych radykalnie
Chory zgłosił się i już wiadomo, że ma nowotwór.

I etap (modelarnia)
Unieruchomienie pacjenta i wyszukanie obszaru guza. System z wykorzystaniem masy osfitowej, którą moczy się w ciepłej wodzie i odlewa na pacjencie obszar do napromieniowania. Rzadziej materac pneumatyczny - układa się na nim pacjenta. Materac ten jest napompowany, wysysa z niego powietrze i uzyskuje kształt pacjenta.

II etap
Wyznaczyć obszar do naświetlania przez stymulatory Xinatron i Olzest, są to lampy rtg do wyznaczania wstępnego obszaru naświetlania

III etap
TK do planowania leczenia, dobrze uwidoczniony guz. Planowanie trójwymiarowo i dopasowanie dawek.


Resymulacja
Polega ona na tym, że plany są przenoszone, oblepia się granice pól wiązka

Procedury lecznicze (seanse)
Pacjent rozpoczynający leczenie powinien mieć centrowanie. Sprawdza się odległość pomiędzy źródłem a pacjentem.

Wykonanie zdjęcia portalowego
Cyfrowy obraz obszaru promieniowanego. Ukazują się wszelkie przesunięcia i niedogodności.

Pomiar dozymetryczny
W punkcie lotnym wiązki umieszcza się detektor i mierzy się dawkę rzeczywistą z dawką planową. Odchylenia dawki 3+, 3- to błąd dopuszczalny. Jeżeli w polach są dodatkowe elementy wymagają one korekty i znowu trzeba zobaczyć co jest źle.

Źródła promieniowania wykorzystywane w medycynie
Promieniowanie:
Naturalne - zaliczamy tu pierwiastki promieniotwórcze naturalne tj. rad, kobalt, cez.
Sztuczne - izotopy promieniotwórcze wytwarzane w sposób laboratoryjny tj. iryd, stront.

Promieniowanie indukowane przez urządzenia:
- lampa RTG
- przyspieszacze liniowe - wytwarzają prom. fotonowe

Zasady pracy ze źródłem promieniowania:
1. Element zależy od typu źródła
Trzeba przestrzegać zasad producenta - drzwi ołowiane, nawiew powietrza, odpowiednia temp. i wilgotność powietrza.
2. Obsługa aparatu - wykwalifikowany personel, osoba zdrowa z możliwością pracy w zawodzie w źródle promieniowania, morfologia i badania okulistyczne

Awaria aparatu - dotyczy wyłącznie aparatu terapeutycznego. Trzeba wyłączyć aparat. Jeżeli jest pacjent to wyprowadzić go. Zawiadomić kierownika placówki i inspektora ochrony radiologicznej. Zabezpieczyć aparat aby osoby niepowołane nie dostały się do pomieszczenia, trzeba zamknąć drzwi.
Jeżeli osoby zostały narażone na napromieniowanie to trzeba to zgłosić do zakładu ochrony radiologicznej oraz osoby powinny zgłosić się do lekarza, aby zbadać ile zostało pochłoniętej dawki prom.

Żródło:
http://chemba.w.interia.pl/radioterapia.html